Greek
Εσείς πως αντιλαμβάνεστε το γκρέμισμα και τι σημαίνει αυτό προσωπικά για σας?
Ερώτηση: ομάδα μπλάνκο www.omadablanco.com
Απάντηση: Μαρία Θεοδώρου
Η απάντηση μου θα περιοριστεί στην σχέση της αρχιτεκτονικής με την κατεδάφιση, και θα αναφερθεί στην σύγχρονη πόλη-γεννήτρια αστικών απορριμμάτων που παράγονται στην προσπάθεια μιας ατέρμονης απόδρασης, μη αποδοχής και δυσανεξίας στις εμπειρίες της φθοράς και του θανάτου.
Η αγγλική λέξη demolition περιλαμβάνει την ινδοευρωπαϊκή ρίζα dem*- από την οποία, -σύμφωνα με την ετυμολογική θεωρία του γνωστού γλωσσολόγου E. Benveniste - προέρχεται η οικογένεια των ελληνικών λέξεων που σχετίζονται με την οικοδομική δραστηριότητα: δόμος, δομή. δομώ κλπ. Όλοι αυτοί οι όροι απηχούν μια εμπειρία της δομής ως κτιριακή κατασκευή που την χαρακτηρίζει μια κατάσταση αστάθειας. Ο ομηρικός δόμος π.χ. αφορά την εμπειρία της κατοικίας ως ‘μεταβαλλόμενη σταθερότητα΄: Η συγκρότηση του μπορεί να διαλυθεί ανά πάσα στιγμή (Μ. Θεοδώρου, αδημοσίευτη. διδακτορική διατριβή). Ο αγγλικός όρος λοιπόν μας υπενθυμίζει την στενή σύνδεση και αλληλεξάρτηση της δόμησης με την απο-δόμηση, της οικοδόμησης με την κατεδάφιση. Και οι δύο όψεις αυτής της δραστηριότητας ενέχουν βία, την οποία συχνά απωθούμε στην περίπτωση της οικοδόμησης. Έθιμα θεμελίωσης και λαϊκές παραδόσεις, όπως ο εντοιχισμός γυναικών (γεφύρι της Άρτας και άλλες βαλκανικές ιστορίες), η σφαγή του κόκορα αλλά και ο αγιασμός συνιστούν εξορκισμό της βίας της οικοδόμησης. Η βία της κατεδάφισης από την άλλη πλευρά, δεν περιβάλλεται από αντίστοιχη λογοκρισία.
Κατεδαφίσεις πάντα περιλαμβάνονταν και συνεχίζουν να περιλαμβάνονται σε προγράμματα σχεδιασμού και ανοικοδόμησης/αναπλάσεων των πόλεων και θεωρούνται το αναπόφευκτο βήμα για την υλοποίηση αρχιτεκτονικών /πολεοδομικών οραμάτων. Στις πλειοψηφία αυτών των περιπτώσεων, πέρα από αυτή καθ’ αυτή την βία της κατεδάφισης, υπάρχει σχεδόν πάντα η βίαια μετακίνηση των ανθρώπων που ζουν στην υπό ανάπλαση περιοχή. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η κατεδάφιση βρίσκεται στο οπλοστάσιο των πολεμικών τεχνικών: πόλεις, περιοχές ή κτίρια μετατρέπονται σε ερείπια, ώστε να διαλυθεί βίαια η ζωή που τα κατοικεί επειδή η ύπαρξη αυτών των ανθρώπων και όσων αντιπροσωπεύουν δεν είναι επιθυμητή. Στο παρελθόν αλλά και σήμερα πόλεις συνιστούν πολεμικούς στόχους.
Το καλύτερο παράδειγμα αρχιτεκτονικής πρότασης που δεν αποκρύπτει με ωραιοποιήσεις αλλά αποκαλύπτει την βία των αρχιτεκτονικών οραματισμών αποτελεί το Exodus: The voluntary Prisoners of Architecture των Ηλία Ζέγγελη και Rem Koolhaas που ‘ξυρίζει’ το κεντρικό Λονδίνο για να δημιουργήσει ένα κενό όπου θα εγκαταστήσει μια δραματική κατάσταση αρχιτεκτονικής ουτοπίας. Όμως αυτή ήταν η εποχή του 1970 ενώ σήμερα, οι αδυναμίες των ουτοπιών έχουν καταδειχτεί και τα οράματα κατεδαφιστεί, ή μάλλον έχουν αντικατασταθεί από το όραμα της κατεδάφισης ως αυτοσκοπό.
Σε αυτό το πλαίσιο, στην προεκλογική εκστρατεία του (05/2006) ο δήμαρχος της Αθήνας κ. Κακλαμάνης, στη θέση πιθανών προγραμμάτων ανάπλασης, εξήγγειλε ένα πρόγραμμα κατεδάφισης. Η Αθήνα είναι μια πόλη που αναπτύχθηκε χωρίς αρχιτεκτονικό /πολεοδομικό όραμα. Θα ήταν λοιπόν εξαιρετικά δύσκολο στην εποχή κρίσης των οραμάτων να διατυπωθεί μια συνολική πρόταση για την πόλη. Όμως αυτό ακριβώς είναι που χρειάζεται και θα πρέπει οι πολίτες/κάτοικοι της πόλης να το απαιτήσουν ενάντια στην ευκολία των κατεδαφίσεων - που βέβαια δεν έχουμε δει να υλοποιούνται. Επιπλέον είναι οξύμωρο να εξαγγέλλει ένας πολιτικός κατεδαφίσεις τη στιγμή που κανένα μέτρο δεν λαμβάνεται για να ελεγχθεί και να περιοριστεί η δόμηση στην Αθήνα, αλλά αντίθετα χτίζεται εντατικά κάθε άδεια περιοχή που έχει απομείνει.
Στις σημερινές συνθήκες των υπερ-δομημένων πόλεων, οι κατεδαφίσεις είναι όμως μια διεθνής πρακτική. Η μεγαλύτερη εταιρία κατεδαφίσεων CDI (Controlled Demolition Incorporation) είναι μια παγκοσμιοποιημένη εταιρία με γραφεία και συνδέσμους στις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου γιατί οι κατεδαφίσεις σε πολλές περιπτώσεις συνιστούν από μόνες τους ένα πολιτιστικό υπερθέαμα που εταιρίες οργανώνουν την παρακολούθηση του από το κοινό. Οι κατεδαφίσεις είναι σήμερα μια επικερδής επιχείρηση και δημοφιλής στις δημοτικές αρχές καθότι δημιουργούν μια κινητικότητα του χρήματος. Πολλές φορές αρκεί μία κατεδάφιση για να ανεβάσει την αξία μιας περιοχής.
Ιστορικά η δημιουργία και ανάπτυξη των μοντέρνων πόλεων στο δυτικό κόσμο συνδέεται με την επιθυμία ορθολογικής τακτοποίησης των ανθρώπινων σχέσεων και με την ιδέα της διαρκούς προόδου. Η φθορά και ο θάνατος δεν είναι ανεκτά. Οτιδήποτε παλαιώνει πρέπει άμεσα να επισκευάζεται ή να κατεδαφίζεται. Διαφορετικά ολόκληρες πόλεις ή τμήματα τους θεωρούνται σε παρακμή και δεν είναι επιθυμητά να κατοικηθούν, άρα και οικονομικά επιζήμια. Η διαρκής προσπάθεια απαλλαγής από ότι παλαιώνει για να αντικατασταθεί με το νέο δημιουργεί μια συνεχή παραγωγή αστικών απορριμμάτων (ανθρώπων και πραγμάτων) που έχει ήδη δημιουργήσει οριακές καταστάσεις. Η επιδιωκόμενη σήμερα αειφορία των πόλεων δεν είναι παρά ευφημισμός που αφορά στο σχεδιασμό στρατηγικών επιβίωσης. Οι πόλεις στη Σαουδική Αραβία που τα τελευταία χρόνια αναδύονται ως σύμπλεγμα λαμπερών ουρανοξυστών που ξεπηδούν από την έρημο, μπορεί να καταλήξουν σε σωρούς άμμου, αφού η συντήρηση τους απαιτεί τεράστια ποσά ενέργειας.
Σε σχέση λοιπόν με την αρχιτεκτονική το ζήτημα για μένα προσωπικά, δεν είναι να μάθω να γκρεμίζω για να χτίσω αλλά να χτίζω έχοντας στο νου μου ότι το οικοδόμημα μου μια μέρα θα γκρεμιστεί.
© Μαρία Θεοδώρου
sarcha (sCHOOL OF archITECTURE 4 aLL) not-for-profit was founded in April 2006. It conducts rigorous research on architecture and the city which is supported and carried out by an extended assemblage of associated individuals
Wednesday, March 21, 2007
QTO: What is the distinction between ‘politics’ and the ‘political’? Ποια είναι η διάκριση ανάμεσα στην ‘πολιτική’ και το ‘πολιτικό’?
English
What is the distinction between ‘politics’ and the ‘political’?
Question: Maria Theodorou
Answer: Yannis Stavrakakis
I can refer here to the distinction as it has been formulated by Claude Lefort and developed by many contemporary political theorists (Laclau, Mouffe, Rosanvalon, etc.). Politics typically involves a profound topographical dimension. It is usually conceptualized as a distinct and clearly delimited area of phenomena (political institutions, ideologies, etc.) that, together with other – equally distinct – areas (the economy, culture, the legal sphere, etc.), comprise the totality of the social system. Such a view dominates mainstream social and political science. On the other hand, however, one needs to take into account the political as the ontological moment, the ontological horizon, of this (and of every) topography. Here the political is registered as a moment, an event that dislocates established orders and institutes aspects of society anew.
Yet we have to be careful at this point. If an exclusive concentration on politics as a given sub-system entails a disavowal of the political and, as a result, an unconditional legitimation of existing orders and a weakening of the possibility of critique and of imagining alternative futures, there is also the opposite danger: that of fetishizing the moment of the political in order to guarantee the possibility of a radical, total refoundation of the social beyond the (spatial) limits of any hegemony. Such a utopian fetishization ignores the constitutive dialectic between positive and negative, creativity and alienation, space and event, and can put in danger the democratic imaginary.
© Yannis Stavrakakis
Yannis Stavrakakis is Associate Professor of Political Science at the Aristotle University of Thessaloniki and visiting fellow at the Centre for Theoretical Studies at the University of Essex. He is the author of Lacan and the Political (Routledge, 1999) and The Lacanian Left (Edinburgh University Press-SUNY Press, forthcoming 2007).
http://www.amazon.co.uk/s/ref=nb_ss_w_h_/026-4309540-1863655?url=search-alias%3Daps&field-keywords=stavrakakis+yannis
Greek
Ποια είναι η διάκριση ανάμεσα στην ‘πολιτική’ και το ‘πολιτικό’?
Ερώτηση: Μαρία Θεοδώρου
Απάντηση: Γιάννης Σταυρακάκης
Μπορώ να αναφερθώ εδώ στην διάκριση ανάμεσα στην ‘πολιτική’ και το ‘πολιτικό’ όπως έχει διατυπωθεί από τον Claude Lefort και περαιτέρω αναπτυχθεί στο έργο πολλών σύγχρονων θεωρητικών (Laclau, Mouffe, Rosanvalon, κλπ.). Η πολιτική τυπικά συνδέεται με μια βαθιά εδραιωμένη τοπογραφική διάσταση. Εννοιολογικά ορίζεται συνήθως ως μια διακεκριμένη και ξεκάθαρα περιγεγραμμένη περιοχή φαινομένων (πολιτικοί θεσμοί, ιδεολογίες, κλπ.) η οποία μαζί με άλλες –εξ ίσου διακεκριμένες – περιοχές (οικονομία, κουλτούρα, δικαιϊκή σφαίρα κλπ.), συγκροτούν το σύνολο του κοινωνικού συστήματος. Αυτή η οπτική κυριαρχεί στην ορθόδοξη κοινωνική και πολιτική επιστήμη. Το πολιτικό, από την άλλη πλευρά, συνιστά την οντολογική στιγμή, τον οντολογικό ορίζοντα αυτής (αλλά και κάθε) τοπογραφίας. Εδώ το πολιτικό νοείται ως στιγμή, ως ένα συμβάν που διαταράσσει την εκάστοτε καθεστηκυία τάξη και θεσμίζει εκ νέου όψεις της κοινωνίας.
Πρέπει να είμαστε όμως προσεκτικοί σε αυτό το σημείο. Αν η αποκλειστική επικέντρωση στην πολιτική ως δεδομένο, παγιωμένο υπο-σύστημα, ενέχει μια απάρνηση του πολιτικού και συνεπάγεται την νομιμοποίηση της καθεστηκυίας τάξης και την αποδυνάμωση του κριτικού λόγου και της δυνατότητας άρθρωσης εναλλακτικών σχεδίων για το μέλλον, υπάρχει επίσης και ο αντίθετος κίνδυνος: Αυτός της φετιχοποίησης της στιγμής του πολιτικού, ως μιας στιγμής ριζικής και καθολικής επανα-θεμελίωσης του κοινωνικού πέραν των (χωρικών) ορίων κάθε ηγεμονίας. Αυτή η ουτοπική φετιχοποίηση αγνοεί την συστατική διαλεκτική ανάμεσα στο θετικό και το αρνητικό, τη δημιουργικότητα και την αλλοτρίωση, το χώρο και το συμβάν, και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον πυρήνα της δημοκρατικής επινόησης.
© Γιάννης Σταυρακάκης
Ο Γιάννης Σταυρακάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και είναι επισκέπτης ερευνητής στο Κέντρο Θεωρητικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Έσσεξ. Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται οι μονογραφίες: Ο Λακάν και το Πολιτικό (Routledge, 1999) και Η Λακανική Αριστερά (Edinburgh University Press-SUNY Press, υπό έκδοση 2007).
http://www.amazon.co.uk/s/ref=nb_ss_w_h_/026-4309540-1863655?url=search-alias%3Daps&field-keywords=stavrakakis+yannis
What is the distinction between ‘politics’ and the ‘political’?
Question: Maria Theodorou
Answer: Yannis Stavrakakis
I can refer here to the distinction as it has been formulated by Claude Lefort and developed by many contemporary political theorists (Laclau, Mouffe, Rosanvalon, etc.). Politics typically involves a profound topographical dimension. It is usually conceptualized as a distinct and clearly delimited area of phenomena (political institutions, ideologies, etc.) that, together with other – equally distinct – areas (the economy, culture, the legal sphere, etc.), comprise the totality of the social system. Such a view dominates mainstream social and political science. On the other hand, however, one needs to take into account the political as the ontological moment, the ontological horizon, of this (and of every) topography. Here the political is registered as a moment, an event that dislocates established orders and institutes aspects of society anew.
Yet we have to be careful at this point. If an exclusive concentration on politics as a given sub-system entails a disavowal of the political and, as a result, an unconditional legitimation of existing orders and a weakening of the possibility of critique and of imagining alternative futures, there is also the opposite danger: that of fetishizing the moment of the political in order to guarantee the possibility of a radical, total refoundation of the social beyond the (spatial) limits of any hegemony. Such a utopian fetishization ignores the constitutive dialectic between positive and negative, creativity and alienation, space and event, and can put in danger the democratic imaginary.
© Yannis Stavrakakis
Yannis Stavrakakis is Associate Professor of Political Science at the Aristotle University of Thessaloniki and visiting fellow at the Centre for Theoretical Studies at the University of Essex. He is the author of Lacan and the Political (Routledge, 1999) and The Lacanian Left (Edinburgh University Press-SUNY Press, forthcoming 2007).
http://www.amazon.co.uk/s/ref=nb_ss_w_h_/026-4309540-1863655?url=search-alias%3Daps&field-keywords=stavrakakis+yannis
Greek
Ποια είναι η διάκριση ανάμεσα στην ‘πολιτική’ και το ‘πολιτικό’?
Ερώτηση: Μαρία Θεοδώρου
Απάντηση: Γιάννης Σταυρακάκης
Μπορώ να αναφερθώ εδώ στην διάκριση ανάμεσα στην ‘πολιτική’ και το ‘πολιτικό’ όπως έχει διατυπωθεί από τον Claude Lefort και περαιτέρω αναπτυχθεί στο έργο πολλών σύγχρονων θεωρητικών (Laclau, Mouffe, Rosanvalon, κλπ.). Η πολιτική τυπικά συνδέεται με μια βαθιά εδραιωμένη τοπογραφική διάσταση. Εννοιολογικά ορίζεται συνήθως ως μια διακεκριμένη και ξεκάθαρα περιγεγραμμένη περιοχή φαινομένων (πολιτικοί θεσμοί, ιδεολογίες, κλπ.) η οποία μαζί με άλλες –εξ ίσου διακεκριμένες – περιοχές (οικονομία, κουλτούρα, δικαιϊκή σφαίρα κλπ.), συγκροτούν το σύνολο του κοινωνικού συστήματος. Αυτή η οπτική κυριαρχεί στην ορθόδοξη κοινωνική και πολιτική επιστήμη. Το πολιτικό, από την άλλη πλευρά, συνιστά την οντολογική στιγμή, τον οντολογικό ορίζοντα αυτής (αλλά και κάθε) τοπογραφίας. Εδώ το πολιτικό νοείται ως στιγμή, ως ένα συμβάν που διαταράσσει την εκάστοτε καθεστηκυία τάξη και θεσμίζει εκ νέου όψεις της κοινωνίας.
Πρέπει να είμαστε όμως προσεκτικοί σε αυτό το σημείο. Αν η αποκλειστική επικέντρωση στην πολιτική ως δεδομένο, παγιωμένο υπο-σύστημα, ενέχει μια απάρνηση του πολιτικού και συνεπάγεται την νομιμοποίηση της καθεστηκυίας τάξης και την αποδυνάμωση του κριτικού λόγου και της δυνατότητας άρθρωσης εναλλακτικών σχεδίων για το μέλλον, υπάρχει επίσης και ο αντίθετος κίνδυνος: Αυτός της φετιχοποίησης της στιγμής του πολιτικού, ως μιας στιγμής ριζικής και καθολικής επανα-θεμελίωσης του κοινωνικού πέραν των (χωρικών) ορίων κάθε ηγεμονίας. Αυτή η ουτοπική φετιχοποίηση αγνοεί την συστατική διαλεκτική ανάμεσα στο θετικό και το αρνητικό, τη δημιουργικότητα και την αλλοτρίωση, το χώρο και το συμβάν, και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον πυρήνα της δημοκρατικής επινόησης.
© Γιάννης Σταυρακάκης
Ο Γιάννης Σταυρακάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και είναι επισκέπτης ερευνητής στο Κέντρο Θεωρητικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Έσσεξ. Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται οι μονογραφίες: Ο Λακάν και το Πολιτικό (Routledge, 1999) και Η Λακανική Αριστερά (Edinburgh University Press-SUNY Press, υπό έκδοση 2007).
http://www.amazon.co.uk/s/ref=nb_ss_w_h_/026-4309540-1863655?url=search-alias%3Daps&field-keywords=stavrakakis+yannis
Subscribe to:
Posts (Atom)